Halk dilinde ‘gücük ay’ olarak da bilinen şubat ayı, ilk cemrenin düşmesiyle havaların yumuşamaya başladığı aydır. İlk cemre 20 Şubat’ta havaya düşer. Sonra yedişer gün arayla da suya ve toprağa düşer. Türk mitolojisine göre, baharın gelişini temsil eden cemre, ilkbaharda görünüp titrek ışıklar saçarak göğe yükselir. Sonra buzların üzerine düşerek onları eritir. Oradan da yere girer. Nihayetinde ısınmış topraktan buhar yükselir.
Arapça ‘şubāṭ‘, Rumi takvimin on ikinci ayına, Aramice/Süryanice ‘şəbāṭ‘ ise Arami/Süryani takviminin on birinci ayına denk gelmektedir. Nişanyan Sözlüğe göre Akatça ‘şabāṭu‘ “vurma, çarpma, yıkma” sözcüğü ile eş kökenli olabilir ancak bu bilgi kesin değildir.
Birçok kaynak şubatın kökeninin İbranice’deki ‘şabat’tan geldiğine işaret eder. Şabat, İbranice ‘dinlenme günü’ anlamına gelir. Anadolu Süryanileri kışın son ayı olan şubat ayında, mevsim koşullarından dolayı tarımsal faaliyetlerine ara verip dinlenirler. Mevsimsel olarak düşündüğümüzde ise, doğanın tekrar canlanmasından önce dinlendiği dönem olarak değerlendirilebilir.
Şubat sözcüğünün kökeni hakkındaki hakim görüş Türkçe’ye Süryanice’den geldiği olsa da, bazı araştırmacılar Süryani geleneklerinden çok Yahudi tarihine bakmamız gerektiğini söylüyor. Selahattin Özkan bir yazısında bunu, “Şubat ismi fonetik olarak Şabat’a çok yakındır ve bu kaynaklı olduğu düşünülebilir ancak şabat Yahudi takvimindeki yedinci gündür ve Yahudilerin haftalık dini günü olarak bilinmektedir. Haftalık bir gün adı olan Şabat’ın yılın ikinci ayına neden ad olduğu ise bu noktada bağlantısız kalmaktadır. Doğrusu ise Şubat’ın Yahudi takvimindeki on birinci ay olana Şavat’tan gelmiş olmasıdır. Yine ikinci kanıt olarak Şavat’ta kutlanan “Bişevat” bayramının gregoryan takviminde şubata denk geliyor olmasıdır. Türkçedeki bu isimlendirme Yahudi kaynaklı olup toplumların etkileşimine örnek olarak gösterilebilir.” şeklinde açıklamıştır.
Şubat ayına gücük denmesinin nedeni ise diğer aylardan daha kısa sürmesidir. Bunun tarihsel sebebini de buradan okuyabilirsiniz.
ŞUBAT AYINDA YETİŞEN SEBZELER
Balkabağı, Brokoli, Brüksel lahanası, Havuç, Ispanak, Karnabahar, Kereviz, Kıvırcık Marul, Lahana, Pancar, Pazı, Pırasa, Şalgam, Turp
ŞUBAT AYINDA YETİŞEN MEYVELER
Armut, Avokado, Ayva, Elma, Greyfurt, Kestane, Kumkuat, Mandalina, Muz, Nar, Portakal
ŞUBAT AYINDA AVLANAN BALIKLAR
Dülger, Gümüş, Hamsi, İzmarit, Kalkan, Kefal, Levrek, Tekir
Bİ’ NOT
Vücudumuzu ısıtacak baharatlar ile hazırlayacağımız, bağışıklık sistemimizi güçlendirecek besinleri tüketmek, kış aylarını sağlıklı bir şekilde geçirmek açısından önemlidir.
- Yararlanılan Kaynaklar:
*Karakurt, Deniz. Türk Söylence Sözlüğü. Türkiye: e-kitap, 2011.
*Nişanyan Sözlük. Şubat. https://www.nisanyansozluk.com/?k=şubat (Erişim tarihi: 28 Ocak 2021).
*Özkan, Selahattin. Ay Adları ve Tarihsel Kökenleri Üzerine Kısa Bir Deneme. http://www.gunceltarih.org/2011/10/ay-adlar-ve-tarihsel-kokenleri-uzerine.html (Erişim tarihi: 28 Ocak 2021).
*Pasiner, Ali. Balık ve Olta. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2019.